Nieuws: Titus Words Will Take Wing
29-3-2018
“Titus’s Words Will Take Wing”
Citaten Titus
“Wie de wereld voor God wil winnen zal de moed moeten hebben er mee in conflict te komen.”
“Om de waarheid te zeggen: Dachau is niet bepaald een naam, waarvan men verlangt naar de klank te luisteren.”
Titus Brandsma, geboren in Bolsward (1881) nabij het Oegeklooster, was een priester, mysticus, hoogleraar en verzetsstrijder. Het Frysk Fanfare Orkest wil graag het verhaal waar Titus Brandsma voor streed vertellen middels uitvoeringen van bijzondere composities, en gedichten. Centraal staat hierbij de vertolking van de overtuiging welke Titus Brandsma met zijn leven moest bekopen in Dachau: discriminatie en rassenhaat. Iets waar we te allen tijde waakzaam voor moeten zijn en tegen moeten ageren!
Het FFO gaat een samenwerkingsverband aan met het Titus Brandsma Museum, de verschillende kerkgemeenschappen, de bassischolen (gedichtenwedstrijd, educatief programma en zang tijdens uitvoering) en het voortgezet onderwijs (gedichtenwedstrijd), vocaal ensemble Eljakim en een project koor uit Jever, sopraan Richetta Manager, omgeving Wilhelmshaven en verschillende professionele musici.
Centraal staat het bijzonder werk “Then Thy Words Will Take Wing” van de Luxemburgse componist Marco Pütz. Tijdens deze bijzondere avond wordt middels gedichten en muziek van Messiaen, Mahler, Fauré, een Kaddish en een getoonzet gedicht van Titus Brandsma naar dit bijzondere werk van Marco Pütz toegewerkt. Een bijzonder werk hetgeen maant niet te vergeten met een unieke bezetting: Fanfare Orkest, Koren, Cello Solo (Eleanore Tan), Celesta (Itxaso Etxeberri), Piano (Mária Fatela López), Contrabas (Severiano Paoli), Jiddisch slagwerk, een werk waar er maar één van bestaat! Een unieke vernieuwende samenwerking voor zowel koor als orkest! Voor de koorstemmen heeft Marco Pütz gedichten van Nelly Sachs en Rabindranath Tagore gebruikt. De teksten zijn in het Duits. Marco Pütz schreef de compositie n.a.v. tekeningen van Russische Auschwitzbevrijder Zinovii Tolkatchev. Daarnaast worden er twee gedichten van Titus Brandsma in het Nederlands voorgedragen. Eén gedicht is getoonzet in het Fries en wordt uitgevoerd door Vocaal Ensemble Eljakim o.l.v. Erwin de Ruyter.
Het protest van Titus Brandsma tegen rassenhaat en discriminatie is een prachtige link naar dit werk en de werken van Messiaen, Mahler en Fauré, gedichten van Titus Brandsma en beeldmateriaal. Dit alles op de 10e november 2018 in de Martinikerk te Bolsward en op zaterdag 27 januari 2019 in de St Willehad Kirche te Wilhelmshaven. Officieel mag het werk van Marco Pütz slechts op 2 data worden uitgevoerd: Rond de datum van de Kristallnacht (nacht van 9 op 10 november 1938) en rond de datum van de bevrijding van concentratiekamp Auschwitz (27 januari 1945).
Het Titus Brandsma Museum zorgt voor een speciale avondopenstelling voor dit project. Tevens worden objecten van het Titus Brandsma Museum tentoongesteld in de kerk. Er is reeds contact geweest met de Joodse gemeenschap in Wilhelmshaven, ze staan helemaal achter dit project. Daarnaast is samenwerking met comité Kamp Schwarzer Weg in Nederland en Duitsland een “must”.
In de week voorafgaand aan het project vindt er een educatief programma plaats op de bassischolen in Bolsward. Een stukje bewustwording bij de jeugd. Een educatieve muziekles aangeboden door 2 hoornisten van het orkest, Tjeerd Vrieswijk en Wietske Tilma en een educatief programma van het Titus Brandsma Museum.
Naast het werk van Pütz dus werken van Messiaen, Mahler, Pavel Haas, Macbeth en Fauré op het programma. De muziek van Olivier Messiaen is een combinatie van vroom katholicisme, extravagante verbeelding en liefde voor de natuur. Messiaen was een overtuigde katholiek van West-Vlaamse afkomst. Zijn grootste inspiratiebron was de schoonheid van Gods schepping en dan met name het gezang van vogels. In 1940 werd hij bij Verdun krijgsgevangen gemaakt door de Duitsers. In het gevangenkamp te Görlitz schreef hij voor enkele toevallig aanwezige professionele instrumentalisten (een violist, een cellist en een klarinettist, met hemzelf als pianist) het introspectieve Quatuor pour la fin du temps.
Het Kaddish van William Francis Macbeth is een Joods gebed voor de doden. Het wordt, gedurende een periode van elf maanden, iedere ochtend en avond gebeden door de rouwenden, en daarna ieder jaar op de sterfdag van de overledene. De compositie was geschreven als een aandenken voor James Clifton Williams, een geliefde docent van MacBeth. De "hartslag" die als een rode draad door het werk loopt, is een citaat uit Caccia and Chorale; een compositie van Williams. Deze voortdurende hartslag in de percussie toont ons de overwinning van het leven over de dood. Het bewijst dat zolang iemand in herinnering blijft, hij nooit echt sterft.
Fauré schreef Cantique de Jean Racine in 1865 op 20 jarige leeftijd. De tekst stamt uit het gebedenboek van de katholieke kerk en Fauré gebruikte een vertaling van de Franse toneelschrijver Jean Racine. Oorspronkelijk geschreven voor vierstemmig gemengd koor en orgel, maar later in verschillende bewerkingen verschenen.
Pavel Haas werd geboren in de Tsjechië stad Brno, waar hij tot zijn deportatie naar het concentratiekamp Theresienstadt heeft gewoond. Hij studeerde compositie van 1919 tot 1921 bij Jan Kunc en Vilém Petrželka. Hierna volgde hij een tweejarige masterclass bij de componist Leoš Janáček. Naast zijn werk als componist gaf hij ook compositielessen. In 1935 trouwde hij met Soňa Jakobson, met wie hij een dochter kreeg. In de Tweede Wereldoorlog werd Haas gedeporteerd naar Theresiënstadt. In oktober 1944 werd hij overgebracht naar het vernietigingskamp Auschwitz, waar hij vrijwel meteen na aankomst werd vermoord door middel van een (groeps)vergassing. Sest Písní, opus 1 schreef hij voor sopraan en piano.
Speciaal voor het concert in Wilhelmshaven: een herdenking van Lager Schwarzer Weg, een werkkamp in Wilhelmshaven, Duitsland, een strafkamp voor politieke gevangenen uit Nederland, voornamelijk uit Friesland, Groningen en Drenthe (van Januari – Mei 1945). Vanzelfsprekend wordt het comité Kamp Schwarzer Weg hierbij betrokken. Dit biedt ook weer mogelijkheid voor een processie vanaf het gedenkteken in Wilhelmshaven.
Het FFO wil bij dit project zoveel mogelijk mensen en disciplines muzikaal, sociaal en cultureel met elkaar verbinden en hierin Europees ook iets betekenen. De samenwerking met het koor, zangeres en pianist en de verschillende instanties afkomstig uit Duitsland zijn zeker bijzonder te noemen. Daarnaast de jonge net afgestudeerde solisten met ieder een andere Europese nationaliteit, wel woonachtig in Nederland. Het brengt mensen internationaal dichter bij elkaar middels een beladen onderwerp en verleden. De manifestatie heeft elementen van bezinning, concertvorm en een herdenking. Daarnaast veel aandacht voor bewustwording van de jeugd omtrent dit onderwerp middels de dichtwedstrijden en educatieve programma’s. De verschillende onderwijsinstellingen, kerkgemeenschappen, koor en orkest betrekken bij dit project vinden wij erg waardevol voor de stad Bolsward. Op deze manier de gemeenschapszin (Mienskip) versterken in Bolsward middels dit project, wat niet alleen een prachtige gemeenschapszin creëert in de aanloop er naar toe, maar ook zal door werken naar de toekomst. Wie weet creëert het blijvende verbindingen tussen koren en orkesten uit Wilhelmshaven en uit Bolsward. Het kan inspireren tot het ontwikkelen van meer samenwerkingsprojecten in Bolsward. Het betrekking van de jeugd bij verschillende kunstuitingen en maatschappelijke vraagstukken (discriminatie, rassenhaat, democratie, vrijheid, oorlog) is heel waardevol voor de toekomst.
